Odkrywanie świadomości poprzez medytację i świadome śnienie

Pomyślałam, że warto poruszyć temat relacji między medytacją a doświadczaniem odmiennych stanów świadomości oraz zastanowić się, czy taki związek rzeczywiście istnieje. Natrafiłam na kilka ciekawych badań, które skupiają się na świadomym śnieniu i rozwoju duchowym. Trudno jednoznacznie powiedzieć, czy rezultaty takich doświadczeń są miarodajne, na pewno są subiektywne, ponieważ nie ma jeszcze dobrze opracowanej metody, która przyniosłaby obiektywne wyniki takich badań.

W środowisku oneironautyki bardzo rzadko mówi się o istotnej roli rozwoju duchowego jako czynnika wspomagającego doświadczanie odmiennych stanów świadomości. Czasami możemy przeczytać, że medytacja ma pozytywny wpływ, ale informacje na ten temat są skąpe. Na początku mojej przygody z medytacją miałam trudności ze zrozumieniem, od czego zacząć, ponieważ istnieje wiele różnych technik i praktyk. Nie wiedziałam również, w jakim celu miałabym je stosować, poza wyciszeniem umysłu. Z czasem jednak zrozumiałam, że medytacja nie polega tylko na uspokojeniu myśli, ale przede wszystkim na rozwijaniu metaświadomości. No dobrze, ale co to tak naprawdę znaczy?

Metaświadomość odnosi się do zdolności bycia świadomym swoich myśli, uczuć i doświadczeń w danym momencie. Jest to świadomość samej świadomości. Wielu z nas zapewne uważa, że głównym celem medytacji jest osiągnięcie pustki umysłu, totalne wygaszenie myśli albo bycie świadomym ich przepływu. Aczkolwiek, aby tego stanu doświadczyć, nie wystarczy usiąść do medytacji na 5 minut dziennie, a przez resztę dnia pozwolić naszemu umysłowi być szarpanym myślami i emocjami, dosłownie jak pies na smyczy. Szybko zrozumiałam, że utrzymanie uważności umysłu przez cały dzień przekłada się na nasze doświadczenia astralne i zdolność do utrzymania świadomości w tych stanach.

Uważność, z jaką wchodzimy w odmienne stany świadomości, może się różnić. Sama zauważyłam, że im bardziej rozwijam swoją uważność na planie fizycznym, tym lepsze rezultaty osiągam w doświadczeniach na planie metafizycznym. Natrafiłam również na ciekawe badania, które to sugerują. W badaniach tych grupa ponad 450 osób przystąpiła do subiektywnego dzielenia się swoimi doświadczeniami przy zastosowaniu zmodyfikowanej formuły Skali Mistycyzmu, opracowanej przez Ralpha W. Hooda w 1975 roku. Skala Mistycyzmu Hooda jest narzędziem psychologicznym zaprojektowanym do pomiaru doświadczeń mistycznych. Hood oparł swoją skalę na pracach filozofa Waltera Stace’a, który zaproponował, że doświadczenia mistyczne mają wspólny rdzeń we wszystkich kulturach i religiach. Celem tego badania było zrozumienie typu doświadczeń przeżywanych podczas świadomego snu. Skala ta zawiera trzy główne kategorie:

1. Mistyczne Doświadczenia Introwertywne: Ten wymiar obejmuje doświadczenia koncentrujące się na wewnętrznych stanach świadomości, takich jak poczucie bezczasowości, bezprzestrzenności i utraty ego. Obejmuje takie pozycje jak:

• „Miałem doświadczenie, w którym coś większego ode mnie zdawało się mnie absorbować.”

• „Miałem doświadczenie, które było jednocześnie bezczasowe i bezprzestrzenne.”

2. Mistyczne Doświadczenia Ekstrawertywne: Ten wymiar obejmuje doświadczenia koncentrujące się na zewnętrznym świecie, podkreślające poczucie jedności i połączenia ze wszystkim. Obejmuje takie pozycje jak:

• „Miałem doświadczenie, w którym wszystkie rzeczy wydawały się być świadome.”

• „Miałem doświadczenie, w którym zdałem sobie sprawę z jedności siebie ze wszystkim.”

3. Interpretacja: Ten wymiar obejmuje interpretację doświadczeń mistycznych, w tym uczucia sakralności, głębokiej radości i postrzegania tych doświadczeń jako posiadających noetyczną jakość (poczucie zdobycia głębokiej wiedzy). Obejmuje takie pozycje jak:

• „Miałem doświadczenie, które wiedziałem, że jest święte.”

• „Doświadczyłem głębokiej radości.”

Według Hooda, ekstrawertywne doświadczenia mistyczne „patrzą na zewnątrz przez zmysły”, dostrzegając jedność we wszystkim lub poprzez wielość świata, podczas gdy introwertywne doświadczenia mistyczne „patrzą do wewnątrz w umysł”, wycofując się ze świata i osiągając czystą świadomość pozbawioną jakiejkolwiek treści mentalnej.

Badania pokazały, że dla osób niezaangażowanych w rozwój duchowy, interpretacja doświadczeń była najsilniejszym predyktorem, co sugeruje, że dla tej grupy sposób, w jaki interpretują swoje doświadczenia, odgrywa większą rolę w odmiennych stanach świadomości niż samo doświadczenie. Ciekawym zjawiskiem zaobserwowanym podczas tych badań było to, że u osób praktykujących medytację i rozwój duchowy przez krótki czas lub nieregularnie, zwłaszcza tych, którzy nie czuli wewnętrznej potrzeby rozwoju, występowanie świadomego śnienia nie poprawiło się.

Inna obserwacja dotyczyła różnicy w kierunku doświadczeń mistycznych u osób rozwiniętych duchowo podczas świadomego śnienia. Ekstrawertywne doświadczenia były najczęściej doznawane. Oznacza to, że osoby te częściej miały doświadczenia koncentrujące się na zewnętrznym świecie, podkreślające poczucie jedności i połączenia ze wszystkim.

To bardzo dobrze łączy się z przekazem i praktyką tybetańskiej jogi snu, gdzie introwertywne doświadczenia mistyczne są ostatecznym etapem tej praktyki i jednocześnie najtrudniejsze do osiągnięcia. Nic dziwnego zatem, że tylko nieliczni mogą doświadczyć tego typu przeżyć. W tybetańskiej jodze snu adeptom najpierw zaleca się aktywne zaangażowanie w świat świadomego snu poprzez rozwijanie umiejętności kontroli snu i elastyczności umysłu, czyli doświadczanie ekstrawertywnych doświadczeń. Dopiero na bardzo zaawansowanych etapach praktyki są oni zachęcani do przekraczania pozorów snu i wchodzenia w introwertywne mistyczne doświadczenia, czyli doświadczenia, gdzie traci się poczucie ego, doświadcza stanu umysłu bez jakiejkolwiek treści myślowej lub zewnętrznej percepcji oraz poczucia bycia poza czasem i przestrzenią.

Warto jednak pamiętać, że jest to podróż przez różne etapy rozwoju, do których trzeba dojrzeć. Nie da się przeskoczyć z jednego etapu na drugi bez zrozumienia i wystarczających umiejętności, podobnie jak w grach, gdzie aby odblokować jeden poziom, musisz ukończyć poprzedni.

Proces rozwoju w odmiennych stanach świadomości można opisać następująco: najpierw uczymy się, jak stać się świadomymi w snach lub jak zachować ciągłość świadomości podczas wchodzenia w te stany; następnie dążymy do osiągnięcia biegłości i kontroli nad tymi stanami; kolejnym celem jest rozwijanie elastyczności umysłu poprzez rozbijanie iluzji dualności; wreszcie, wyruszamy poz